Bệnh tưởng Giả mà thật

Có bao giờ bạn cảm thấy hồi hộp, khó thở, đau nhức khắp người… và tin chắc mình đang mắc một căn bệnh nào đó  trong khi các thăm khám và xét nghiệm của bác sĩ đều  khẳng định sức khỏe của bạn tốt!? Sự thật có thể bạn đã  mắc bệnh “tưởng”. Việc tưởng tượng mình bị bệnh cũng  nguy hiểm không kém bệnh thật nếu không biết cách  khắc phục.
Bệnh từ ý nghĩ mà ra

 

“Tôi sắp chết rồi bác sĩ ơi”  - đó là câu than thở mà các bác  sĩ thường nghe ở người bị bệnh  tưởng (hypochondria - hay còn  gọi là triệu chứng lo sợ quá mức  cho sức khỏe). Đó là những người  luôn bị ám ảnh với ý nghĩ rằng  họ đang hoặc sẽ mang trên mình  một căn bệnh nào đó. Mặc dù ai  trong chúng ta cũng đã đôi lúc  nghĩ đến việc mình có thể mắc  bệnh nhưng ở những người mắc  bệnh tưởng thì ý nghĩ đó chiếm  hữu suốt một thời gian dài trong  cuộc đời của họ.

 

Những người  này thường tự dày vò mình và cả  người khác với các chứng bệnh  mà họ không hề có. Đối với họ,  một cơn nhức đầu nhẹ là họ nghĩ  ngay rằng có thể mình bị u não;  hơi tức ở ngực là cho rằng mình  bị tai biến tim, đau nhẹ ở chân  là tin chắc mình bị nghẽn tĩnh  mạch… Những ý nghĩ về bệnh  tật này dai dẳng bám lấy trí não  họ mặc cho các bác sĩ đã ra sức  trấn an và tất cả các kết quả xét  nghiệm, tầm soát  đều khẳng  định họ hoàn toàn khỏe mạnh.

 

Nghiên cứu của các chuyên  gia tâm thần học với rất nhiều  trường hợp bệnh nhân đến khám  chữa bệnh tại các cơ sở y tế cho  thấy: ngày càng có nhiều người  có những biểu hiện lo sợ quá  đáng về sức khỏe của mình.  Phần lớn các bệnh mà họ kể với  bác sĩ là do họ tự nghĩ ra. Chỉ  có 16% bệnh nhân đi bác sĩ vì  những căn bệnh thông thường là  thật sự có vấn đề về sức khỏe.  84% còn lại không hề có căn  nguyên rõ rệt nào về tình trạng  bệnh tật.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, mối quan hệ giữa tinh thần và thể  xác cũng giống một chiếc kiềng ba  chân bao gồm: sức khỏe tinh thần,  sức khỏe cơ thể và sức khỏe tâm lý  xã hội (bao gồm những gì mà bạn  thực hiện có tính chất xã hội như  công việc, gia đình, bạn bè). Chúng  có ảnh hưởng qua lại rất phức tạp.  Và vấn đề của bệnh tưởng nằm ở  chỗ trí óc bạn có thể “bắt chước”  những triệu chứng của một căn  bệnh thể xác trong khi cơ thể thật  sự không hề có bệnh.

Theo bác sĩ tâm thần Brian  Fallon, người  đã nghiên cứu  những người bị bệnh tưởng từ  hơn 15 năm nay thì đây là một  căn bệnh thường gặp (ước tính  có khoảng 5% dân số mắc) bởi  nó xuất phát từ những va chạm  đời thường. Chỉ cần nghe  đài  báo nói về một căn bệnh nào đó  là người bị bệnh tưởng trở nên  rất nhạy bén với các triệu chứng  và nghĩ ngay đến việc mình có  lẽ cũng đang bị bệnh và chạy vội  đến khám bác sĩ. Trong nhiều  trường hợp, các bác sĩ  đã phải  “bó tay” với những con bệnh  như vậy! Quả thật, rất nhiều bác sĩ đã  gặp phải khó khăn trong chẩn  đoán trước một bệnh nhân mắc  bệnh tưởng bởi nhiều triệu chứng  bệnh có thể gây ra bởi stress,  đầu óc và thái độ của bệnh nhân.  Chẳng hạn, lấy trường hợp một  bệnh nhân đến gặp bác sĩ với các  triệu chứng trầm cảm. Liệu anh  ta đang bị một rối loạn tâm thần  với những triệu chứng y học hay  anh ta đang bị một rối loạn y học  với những triệu chứng tâm thần?
Các bác sĩ không thể nào biết  được cho tới khi họ thực hiện  một quá trình theo dõi y khoa và  tâm lý tỉ mỉ. Vì thế, bác sĩ Brian  Fallon lưu ý rằng, nếu thấy bệnh  nhân của mình luôn mồm khẳng  định mình  đang mắc một bệnh  nào đó trầm kha cho dù mọi kết  quả thăm khám đều xác định họ  không có bệnh thực thể thì các  bác sĩ nên nghĩ ngay đến việc có  thể người đó đã mắc bệnh hoang  tưởng nghi bệnh - một dạng rối  loạn tâm thần ám  ảnh, và hãy  nhanh chóng chuyển họ sang  bác sĩ chuyên khoa tâm lý.
Bệnh tưởng do đâu mà có?
Chính xác bệnh tưởng là một  cái vòng luẩn quẩn. Nó bắt đầu  từ những căng thẳng thường nhật  trong cuộc sống của một người.  Sự căng thẳng làm thay đổi tâm  trạng và thái độ của anh ta đối  với cuộc sống. Thay  đổi trong  nhận thức trí tuệ này gây ra sự  khó chịu cho cơ thể. Những khó  chịu lại có thể lan đi khắp cơ thể  - từ ngứa ngáy kinh niên trên da  cho tới những chứng  đau nửa  đầu,  đau khắp mình mẩy. Anh  ta bắt  đầu tin rằng mình  đang  bị nhiễm một loại vi trùng nào  đó, hoặc thậm tệ hơn, đang phát  bệnh ung thư hay một căn bệnh  nan y  đe dọa  đến tính mạng.
Điều này càng làm anh ta căng  thẳng hơn. Cuối cùng đi hết bác  sĩ này  đến bác sĩ khác và thất  vọng khi nghe rằng chẳng có gì  không ổn với sức khỏe của anh  ta cả (tại sao lại không vui mừng  chứ?). Anh ta kết luận rằng, tất  cả các  bác sĩ đều dở ẹc và tin  chắc 100% là anh ta sắp chết.  Và thế là anh ta càng khiến bệnh  trầm trọng hơn.

Những người bị bệnh tưởng luôn nghĩ mình mang bệnh.

Bệnh tưởng cũng có nguồn  gốc từ cách sống của từng gia  đình. Chẳng hạn cha mẹ bao bọc  con kỹ quá, cứ rối lên khi con  mới chỉ... hắt hơi, sổ mũi. Điều  này khiến trẻ thấy chỉ cần làm  bộ làm tịch một chút là  được  thỏa mãn mọi nhu cầu. Và thế  là xuất hiện thế hệ các cậu ấm,  cô chiêu hễ cứ hơi gặp khó khăn  là đã suy sụp và dễ rơi vào bệnh  tưởng.
Đối mặt với bệnh tưởng Trong một thời gian dài,  bệnh tưởng  được coi là không  thể chữa  được. Tuy nhiên gần  đây khoa học  đã tìm ra nhiều  cách chữa trị căn bệnh này. Điểm  chung của các phương pháp chữa  bệnh tưởng là tìm cách giúp cho  người bệnh hết các triệu chứng  bất thường không thể giải thích  được và giải phóng khỏi cảm  giác lo lắng về bệnh tật.

Nghiên cứu cho thấy, những  lo lắng quá mức có thể được giải  tỏa bởi một số loại thuốc an thần  hoặc các liệu pháp tâm lý. Thực  tế đã chứng minh liệu pháp tâm  lý hành vi và một số các chất  ức chế tái hấp thu serotonin (ví  dụ  fl  uoxetine, paroxetine) có  khả năng chữa bệnh tưởng một  cách hiệu quả. Liệu pháp tâm lý,  thường là thông qua trò truyện,  cung cấp thông tin, giúp người  bệnh nhận ra, chấp nhận và tìm  cách loại trừ những triệu chứng  khó chịu trong cơ thể cũng như  các lo lắng về bệnh tật. Liệu  pháp này cho thấy có hiệu quả  trong việc làm giảm mức độ và  tần suất xuất hiện của các triệu  chứng bệnh tật  ở người bệnh.

 

Các chất ức chế làm giảm đi sự  lo lắng quá mức thông qua việc  điều chỉnh mức độ truyền thông  tin của các nơron thần kinh cũng  cho thấy có tác dụng làm giảm  căng thẳng, lo âu từ đó cải thiện  bệnh.

Với người bệnh, những cách  sau có thể giúp ích trong việc  làm giảm đi bệnh tưởng: hạn chế  hoặc tránh việc tự tìm hiểu các  thông tin về bệnh trên internet,  hay sách báo và tránh tự thăm  khám cho chính mình, bởi vì nó  sẽ làm tăng lo lắng là mình mắc  bệnh; duy trì một lối sống lành  mạnh, bao gồm ngủ đủ giấc vào  buổi tối,  ăn uống cân  đối, hợp  lý, và một quan niệm sống cởi  mở, tích cực; tập luyện những kỹ  thuật thư giãn, ví dụ như hít thở  sâu, thiền, hay những cách khác  có thể làm giảm lo âu và stress;  cắt  đứt các nỗi lo âu bằng các  hoạt động đòi hỏi phải tập trung  cao và quên đi bệnh tật như chơi  đánh cờ, tập thể dục,  đi dạo,  nói chuyện phiếm với bạn bè;  nghĩ đến những cách giải thích  khác cho những triệu chứng bất  thường mà mình cảm thấy, ví dụ  như đó là do tác động của stress  hay là kết quả của những thay  đổi tự nhiên bình thường của cơ  thể.
Bệnh tưởng khởi  đầu là sự  “ám thị bệnh” khiến chúng ta  mắc bệnh thật, vì thế rèn luyện  tâm lý để vững vàng, có bản lĩnh  trong cuộc sống là cách tốt nhất  để chống lại bệnh tưởng.

  ANH THƯ  (Theo Body Newsletter)