Bệnh phổi kẽ là các tổn
thương gây ra sẹo tiến triển ở mô phổi, gây tình trạng khó thở và thiếu ôxy cho
cơ thể. Hầu hết các ca bệnh tổn thương tiến triển dần dần, nhưng cũng có một số
trường hợp xuất hiện đột ngột. Khi phổi đã bị sẹo thường không thể hồi phục.
Hít khói bụi, hóa chất, nhiễm
khuẩn sẽ gây bệnh phổi kẽ
Các nghiên cứu cho thấy bệnh
phổi kẽ do nhiều nguyên nhân gây ra:
tiếp xúc lâu dài với một số độc tố hoặc các chất ô nhiễm; hít phải bụi
silic, sợi amiăng, bụi kim loại; tiếp xúc với khói, hóa chất, xăng dầu,
amoniac, khí clo... Hít phải các chất hữu cơ như: ngũ cốc, mía đường, bụi từ
phân chim, động vật, nấm mốc. Nhiễm khuẩn: nhiễm virut, vi khuẩn, nấm và nhiễm
ký sinh trùng. Bức xạ: bệnh nhân đã được trị liệu bức xạ thì mức độ bệnh nặng
phụ thuộc liều bức xạ. Thuốc bao gồm các loại thuốc hóa trị, thuốc điều trị rối
loạn nhịp tim và các bệnh tim mạch khác, thuốc tâm thần và một số thuốc kháng
sinh.
Một số bệnh có thể là nguyên
nhân dẫn đến bệnh phổi kẽ gồm: lupút, xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp, hội
chứng Sjogren, bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây viêm phổi mạn tính có thể
dẫn đến xơ hóa phổi. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không thể biết rõ nguyên nhân.
Các yếu tố nguy cơ gồm: viêm
phổi kẽ, viêm tiểu phế quản, người trên 50 tuổi, hút thuốc lá thuốc lào, trào
ngược dạ dày thực quản do acid dạ dày hoặc muối mật vào phổi.
Biểu hiện khi bị bệnh phổi kẽ
Bệnh nhân bị bệnh phổi kẽ có
thể thấy các triệu chứng như sau: cảm giác khó thở, đặc biệt là trong hoặc sau
khi lao động hay hoạt động thể lực vừa và nặng; ho khan. Thở khò khè. Khó thở
và ho khô thường là dấu hiệu ban đầu. Đau ngực. Móng tay có thể có đường cong
trên các đỉnh (club). Các triệu chứng có xu hướng nặng dần. Thời gian lâu khó
thở diễn ra thường xuyên dù chỉ làm việc nhẹ như mặc quần áo, nói chuyện trên
điện thoại, ăn uống.
Sở dĩ bệnh nhân bị khó thở là
do: bệnh phổi kẽ gây viêm thành của các túi khí và các mô làm cho các túi khí
bị dày lên và thành sẹo. Bình thường các túi khí đàn hồi cao, mở rộng và giãn
nở nhịp nhàng theo từng hơi thở. Nhưng khi đã bị sẹo (xơ hóa) thành túi khí vừa
cứng vừa dày làm cho khả năng đàn hồi co giãn của nó bị hạn chế, khí ôxy cũng
khó vào máu qua những bức thành dày của túi khí làm cho cơ thể bị thiếu ôxy.
Chụp Xquang, chụp cắt lớp vi
tính (CT), có thể thấy hình ảnh tổn thương của phổi. Xét nghiệm chức năng phổi
(PFTs); tập thể dục thử nghiệm: vì các triệu chứng của bệnh phổi kẽ sẽ nặng lên
khi hoạt động, bác sĩ có thể đánh giá chức năng phổi; nội soi phế quản... có
thể giúp ích cho chẩn đoán bệnh.
Biến chứng thường gặp
Tổn thương trong bệnh phổi kẽ
có thể dẫn đến một loạt các biến chứng đe dọa tính mạng người bệnh: Thiếu ôxy
trong máu; tăng huyết áp ở mạch máu phổi là tình trạng chỉ gây tăng huyết áp ở
mạch máu trong phổi mà không gây tăng huyết áp toàn thân. Do mô sẹo cản trở lưu
thông của các mao mạch trong phổi, hạn chế lưu lượng máu trong phổi dẫn đến
tăng áp suất trong động mạch phổi, gây nguy hiểm cho tính mạng bệnh nhân; suy
tim phải, suy hô hấp.
Lưu ý trong điều trị
Điều trị bệnh phổi kẽ cần kết
hợp các loại thuốc sau đây: corticosteroid để chống viêm giúp giảm các triệu
chứng bệnh. Thuốc này hiếm khi cải thiện chức năng phổi ở những người bị xơ hóa
phổi. Tuy nhiên, không nên dùng thời gian dài vì corticosteroid có thể gây ra
một số tác dụng phụ, như bệnh tăng nhãn áp, loãng xương, tăng đường huyết dẫn
đến bệnh đái tháo đường, chậm lành vết thương, tăng tính nhạy cảm với nhiễm
khuẩn. Azathioprine dùng kết hợp với corticosteroid để điều trị bệnh phổi kẽ.
Acetylcystein có tác dụng chống ôxy hóa làm giảm tổn thương sẹo hóa phế nang.
Anti - fibrotics cũng được dùng để làm giảm sự phát triển của mô sẹo. Ôxy liệu
pháp có thể cải thiện giấc ngủ, giảm huyết áp ở buồng tim phải. Phục hồi chức
năng phổi chủ yếu là biện pháp tập thể dục, thầy thuốc sẽ hướng dẫn bệnh nhân
cách hít thở hiệu quả hơn; phối hợp với việc ăn uống đủ chất, tạo tâm lý thoải
mái để bệnh mau hồi phục.
Cấy ghép phổi trong các
trường hợp: bị bệnh phổi kẽ trầm trọng mà các biện pháp điều trị khác không có
kết quả.
ThS. Nguyễn Xuân Lục
Biện pháp phòng bệnh phổi kẽ
Bỏ hẳn thuốc lá thuốc lào; sử
dụng quần áo bảo hộ lao động trong các nghề nghiệp phải tiếp xúc với các chất ô
nhiễm, bụi silic, sợi amiăng, bụi kim loại, khói, hóa chất, bụi hữu cơ như ngũ
cốc, mía đường, chăn nuôi chim, gà, động vật. Ðiều trị triệt để các bệnh nhiễm
vi khuẩn, virut, nấm, ký sinh trùng. Toàn thân và nhất là bệnh ở phổi. Ðối với
bệnh nhân đã sử dụng trị liệu bức xạ, hóa trị liệu hoặc dùng các thuốc điều trị
bệnh tim mạch, thuốc tâm thần và một số thuốc kháng sinh... cần được theo dõi
chặt chẽ, khám bệnh định kỳ để phát hiện sớm bệnh phổi kẽ và điều trị kịp thời,
kết hợp với chế độ ăn uống đầy đủ và tập luyện
thể dục thường xuyên đều đặn. Ðiều trị tích cực các bệnh là nguyên nhân
dẫn đến bệnh phổi kẽ như lupút, xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét