Sử dụng y học cổ để trị bệnh tương lai

Với số lượng các nghiên cứu y học được báo cáo mỗi tuần, như thể các nhà nghiên cứu chỉ muốn khám phá những thứ mới mẻ về các căn bệnh và những dạng thức điều trị mới. Nhưng, lật lại y văn mới thấy rằng, từ xa xưa, các thầy thuốc đã sử dụng hiệu quả các biện pháp điều trị được cả những căn bệnh mà y học hiện đại còn đang bối rối.

Thuốc chống nhiễm khuẩn có từ 1.000 năm trước

Đầu tháng 4/2015, trên tờ tin tức Y học mới ngày nay (MNT), các nhà nghiên cứu đến từ Trường đại học Nottingham (Anh) cho biết đã khám phá ra một cách điều trị mới và đầy tiềm năng đối với kháng methicillin staphylococcus aureus (bệnh MRSA), nhưng nó lại liên quan đến một tài liệu có từ cách đây 1.000 năm. Đó là biện pháp khắc phục nhiễm khuẩn mà các nhà nghiên cứu đã tìm thấy trong Leechbook của Bald - một cuốn sách có chứa bộ sưu tập các liều thuốc từ thời Anglo-Saxon dùng để đặc trị nhiều căn bệnh khác nhau, đặc biệt nó triệt hạ MRSA (vi khuẩn tụ cầu vàng) tốt hơn các loại kháng sinh thông thường.

Tinh chất phân tử từ hoa kim ngân có thể điều chế thành thuốc chống cúm Tây Ban Nha và cúm gia cầm.

Virut Ebola và ưu tiên lịch sử

Khủng hoảng Ebola đã khuấy động làng báo chí thế giới trong suốt năm qua, trong đó có 2 trang báo đề cập đến cách sử dụng y học quá khứ cho thời buổi hôm nay. Khi hai nhà truyền giáo người Mỹ tiếp xúc với virut Ebola, đã được thử nghiệm bằng một loại thuốc có tên là Zmapp. Kết quả là hai nhà truyền giáo này đã hồi phục một cách kỳ diệu. Trong khi đó, Ebola có tỷ lệ tử vong lên đến 99%. Trong Biên niên sử bản chất y học, TS. Scott Podolsky nhận định rằng sự phát triển của cách điều trị Zmapp đã trở nên phổ biến nhiều với các phương pháp điều trị bệnh thực sự vào cuối thế kỷ 19, lấy nguồn cảm hứng từ công trình của các nhà vi sinh vật học lỗi lạc như Louis Pasteur và Robert Koch. Zmapp đã được tạo ra bằng cách thu thập các kháng thể có trong máu của chuột bạch sau khi cho chúng tiếp xúc với mảnh của virut Ebola, cách thức này đã phản ánh kỹ thuật liệu pháp huyết thanh thụ động mà buổi ban đầu đã được sử dụng nhằm chữa trị các căn bệnh như viêm phổi và viêm màng não.

Một nhóm các nhà nghiên cứu đã quay lại lịch sử y học trong quá khứ để nhằm tìm kiếm những cách thức đối phó với virut Ebola. TS. Igor Linkov, một giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ca Foscari (CFU, Ý) và các đồng nghiệp của ông đã tin rằng vào thế kỷ 14, thành Venice đã thoát khỏi cơn lũ dịch hạch bằng biện pháp mà họ gọi là “quản lý khả năng phục hồi”. Giới chức địa phương thời đó đã biết cách thành lập một hệ thống thanh tra, lập các trạm kiểm dịch trên những hòn đảo lân cận và mặc quần áo bảo hộ.

Nhờ áp dụng những biện pháp này mà thành Venice vẫn duy trì được sự thịnh vượng ngay cả sau khi trải qua đợt dịch bệnh tàn phá khủng khiếp.

Tái đánh giá y học cổ truyền

Việc thẩm định lại lịch sử y học là không giới hạn các dạng điều trị, nó có thể đã bị thất lạc trong quá khứ. Các nhà nghiên cứu thường xuyên đánh giá y học cổ truyền hoặc các thành phần riêng lẻ của những liều thuốc dân gian đã được sử dụng trong hàng trăm năm qua trong các nền văn hóa cụ thể. Một bài viết được xuất bản trên EMBO Reports đã xem xét kiến thức y học cổ xưa có thể giúp cho các nhà nghiên cứu ngày nay chế tạo nên những loại thuốc mới. Kể từ xa xưa, khi con người nhai thảo mộc để giảm đau, hoặc đắp lá cây lên vết thương nhằm đẩy nhanh việc lành bệnh thì những sản phẩm thiên nhiên thường đồng nghĩa với việc trị bệnh và thương tích”. Trong những thập kỷ gần đây, các nhà khoa học ngày càng hướng tới sản phẩm thuốc thiên nhiên.

Ví dụ như cây Roseroot là một loài thảo mộc đã được sử dụng trong y học dân gian châu Âu suốt trong hơn 3.000 năm qua. Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng loài cây này có tiềm năng chữa trị chứng trầm cảm bằng cách kích thích các thụ thể dẫn truyền thần kinh trong não có liên kết với điều chỉnh cảm xúc. Cây Roseroot dùng để tăng cường khả năng chịu đựng trong công việc, tăng cường tuổi thọ và cải thiện sự đề kháng nhiều loại bệnh như mệt mỏi và trầm cảm.

Hoa kim ngân được người Trung Quốc hãm uống thay nước chè nhằm tăng cường thể lực. Năm 2014, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một phân tử trong hoa kim ngân có tính năng chống chọi trực tiếp với các vi khuẩn gây nên bệnh cúm Tây Ban Nha và cúm gia cầm. Bằng cách khám phá ra các thành tố của y học cổ truyền, các nhà nghiên cứu có thể phát triển ra các dạng đặc trị mới mà có thể hiệu quả ở cơ chế khỏi bệnh dần dần.

Bản thảo y học Leechbook từ thời Trung cổ .

Giải pháp cũ cho vấn đề mới

Nhiều chuyên gia y tế lo ngại rằng chúng ta đang đến gần - hoặc chạm tới rất gần - một kỷ nguyên hậu kháng sinh. Kháng kháng sinh là một vấn đề bức thiết mà nhiều nhà nghiên cứu đang tiêu tốn khá nhiều thời gian và sinh lực cũng như tài chính để kiềm chế nó. Ngày càng có nhiều mầm bệnh vi khuẩn đang được thích ứng và phát triển theo những cách khiến chúng kháng với các loại thuốc kháng khuẩn. Vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990, trong làn sóng của đại dịch AIDS, sự gia tăng kháng kháng sinh dẫn đến thực tế e ngại rằng không lâu nữa, con người sẽ không thể tự bảo vệ mình khỏi bệnh tật. Khi mà cái thời khắc đó đang rục rịch đến gần, các nhà khoa học cần phát triển các chiến lược mới nhằm đối phó bệnh. Kết quả là, nhiều nhà nghiên cứu đang bắt đầu bới vết quá khứ và tái thẩm tra các phương pháp y học xa xưa dưới cái nhìn mới nhằm sáng tạo ra những cách chữa trị mới. Bằng cách kết hợp những bước đột phá trong kiến thức khoa học, các nhà nghiên cứu thật sự có thể biến vật liệu cũ để giải quyết những thách thức trước mắt họ đang vướng phải.

(Theo MNT, 17/4/2015)

Phan Bình