Đi tiểu là một động tác theo
ý muốn, có sự kết hợp hài hòa giữa sự co bóp mạnh của bàng quang và sự giãn nở
thật rộng của cổ bàng quang, đó là cơ vòng trong và cơ vòng ngoài (cơ vòng niệu
đạo). Cơ vòng trong còn có tên là cơ vòng nhẵn, chịu sự chi phối của hệ thần
kinh thực vật, còn cơ vòng ngoài chịu sự chi phối của não. Như vậy, muốn đi
tiểu được phải có đủ các điều kiện: bàng quang co bóp đủ mạnh, các cơ vòng giãn
nở đủ rộng, niệu đạo thông thương, không bị vướng mắc. Thiếu một trong các yếu
tố trên sẽ dẫn đến bí tiểu.
Nguyên nhân gây bí tiểu?
Bình thường, khi lượng nước
tiểu trong bàng quang có từ 250ml-800ml sẽ gây kích thích buồn tiểu; lưu lượng
nước tiểu thải ra khoảng 20ml/giây. Tiểu lâu, hay tiểu khó là biểu hiện của sự
kháng cự của các lớp cơ thắt chống lại những cản trở gây bít tắc ở cổ bàng
quang. Bàng quang sẽ không co bóp đủ mạnh trong các trường hợp: mất sự liên hệ
với hệ thần kinh thực vật, đặc biệt là khi bị chấn thương cột sống; thành bàng
quang bị chai xơ do viêm mạn tính, mô đàn hồi bị thay thế bằng mô sợi làm bàng
quang co bóp yếu.
Tuy nhiên, nếu bàng quang
hoạt động bình thường, nhưng các cơ vòng nhẵn (tức là cổ bàng quang) không giãn
nở cũng sẽ gây bí tiểu. Nguyên nhân khiến cổ bàng quang không giãn nở là: mất
liên lạc với hệ thần kinh thực vật, hay gặp trong các trường hợp chấn thương
cột sống; cơ vòng bị xơ chai bẩm sinh hay do viêm mạn tính; cơ vòng bị biến
dạng và chèn ép bởi u tiền liệt tuyến, bị bít kín do sỏi ở bàng quang; chấn
thương cột sống khiến não không tác động được vào cơ vòng nữa sẽ gây bí tiểu.
Và cuối cùng, nếu niệu đạo
mất thông suốt do bị chít hẹp do viêm làm xơ hóa, bị bít lại do sỏi, bị vỡ do
chấn thương... cũng sẽ gây bí tiểu.
Nói tóm lại, có nhiều nguyên
nhân khiến bệnh nhân bị tiểu lâu, tiểu khó, như:
Các nguyên nhân chung thường
là: các bệnh do tổn thương tủy sống, chèn ép tủy sống do lao, do khối u, các
bệnh viêm rễ thần kinh tủy sống; sau chấn thương có vỡ xương chậu; sau mổ vùng
bàng quang, sỏi bàng quang; các bệnh ở vùng bàng quang như: các khối u, sỏi
bàng quang, túi thừa bàng quang, xơ cứng cổ bàng quang... hoặc do viêm nhiễm
lâu ngày.
Riêng với phụ nữ, ngoài những
nguyên nhân chung như trên còn có thể gặp một số nguyên nhân khác như: do các
khối u vùng tiểu khung chèn vào bàng quang như u ở tử cung, u buồng trứng...,
do có thai...
Đối với nam giới, ngoài
nguyên nhân chung kể trên, tiểu lâu, tiểu khó còn có thể do: sỏi bàng quang
hoặc niệu đạo; viêm tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền liệt ở người già; chấn
thương niệu đạo; chít hẹp niệu đạo sau chấn thương hoặc do viêm nhiễm ở niệu
đạo.
Điều trị cách nào?
Khi gặp các nguyên nhân trên,
bạn cần đi khám chuyên khoa thận - tiết niệu hoặc khám nam khoa để tìm đúng
nguyên nhân gây bệnh bí tiểu, tiểu khó, có như thế việc điều trị bệnh mới dứt
điểm và hiệu quả.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây
bệnh, bác sĩ sẽ có cách xử lý thích hợp. Chẳng hạn, nếu khó tiểu, bí tiểu do u
lành tiền liệt tuyến gây chèn ép, sỏi mắc nghẽn tại cổ bàng quang hay niệu đạo,
chấn thương vỡ, giập niệu đạo, chấn thương cột sống... bệnh nhân phải được
thông tiểu ngay, đó là các biện pháp phẫu thuật lấy sỏi, giải quyết sự chèn ép
đường tiểu hoặc dùng các ống dẫn nước tiểu luồn vào niệu đạo tới bàng quang cho
nước tiểu thoát ra ngoài. Các nguyên nhân khác có thể dùng thuốc hoặc can thiệp
ngoại khoa.
Bệnh bí tiểu, khó tiểu cần
phải điều trị càng sớm càng tốt. Vì nếu cứ để tình trạng ứ đọng nước tiểu kéo
dài sẽ gây ra sự căng trướng toàn bộ hệ tiết niệu, viêm nhiễm tiết niệu ngược
dòng và suy thận. Lúc đó sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.
BS. Vũ Nhân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét