Hen suyễn là bệnh lý hô hấp
thường gặp nhất ở mọi lứa tuổi. Ở VN, tỉ lệ mắc hen trung bình là 3,9% dân số,
tương đương với 4 triệu người mắc.
Theo GS.TSKH Nguyễn Năng An,
Chủ tịch Hội Dị ứng Miễn dịch lâm sàng VN cho biết, bệnh hen đã khiến 25% số
bệnh nhân (BN) phải nhập viện, 42% số trẻ nghỉ học, 29% người lớn nghỉ làm. Mỗi
năm 3.000 người chết do hen, các trường hợp tử vong do hen thường là do BN
không thể qua khỏi cơn hen phế quản (hay đợt cấp của hen). Vì vậy, việc xử trí
cơn hen phế quản cấp là hết sức quan trọng nhằm giúp BN tránh những rủi ro đáng
tiếc.
Những dấu hiệu báo trước
Cơn hen phế quản là một đợt
ho, khò khè, khó thở hay đau tức ngực hoặc kết hợp các biểu hiện này, xuất hiện
đột ngột hoặc xảy ra sau một yếu tố kích thích. Cơn hen phế quản thường xảy ra
vào ban đêm hoặc khi BN gặp các yếu tố kích thích (các yếu tố khởi phát hen).
Hầu hết các cơn hen phế quản xảy ra ngắn. Nhưng cơn hen phế quản nặng không xử
trí kịp thời có thể gây tử vong.
Những dấu hiệu báo trước một
cơn hen phế quản sắp xuất hiện là ngứa họng, ngứa mũi, hắt hơi, ho, chảy nước
mắt, nước mũi… Sau những dấu hiệu đó, cơn hen phế quản xuất hiện với các triệu
chứng: khò khè nặng cả khi BN hít vào lẫn thở ra, ho liên tục, thở rất nhanh.
Nếu nhận biết và điều trị kịp thời triệu chứng khó thở sẽ cải thiện sau vài
phút đến vài giờ. Nếu chậm trễ, các triệu chứng nặng hơn như: đau ngực, nặng
ngực, nói khó, cảm giác lo âu, bất an, mặt nhợt nhạt, vã mồ hôi, tím môi và đầu
chi. Tình trạng trên nếu kéo dài, BN sẽ bị giảm oxy máu, dẫn đến thiếu máu não
và bị ngất, mất ý thức… có thể tử vong.
Xử trí đúng khi có cơn hen
Nhằm hạn chế tối đa việc phải
nhập viện hoặc tử vong do cơn hen phế quản, BN cần xử trí đúng cơn hen phế quản
ngay từ đầu.
Ngay khi xuất hiện các dấu
hiệu đầu tiên của cơn hen, việc cần làm đầu tiên là tránh xa (nếu có thể được)
những yếu tố làm cơn hen xuất hiện, đó là những yếu tố gây nên tình trạng dị
ứng ví dụ như phấn hoa, lông thú vật, mùi khói thuốc lá, hóa chất... Bước tiếp
theo là sử dụng thuốc tùy theo mức độ cơn hen.
Nếu cơn hen phế quản nhẹ hoặc
vừa (các triệu chứng chỉ có khi hoạt động, khi gắng sức): dùng ngay thuốc giãn
phế quản tác dụng nhanh (phổ biến nhất là Salbutamol dạng hít, xịt):
- Xịt họng 1 - 2 nhất.
Nếu BN không thể tự sử dụng
đúng cách bình xịt được thường là trẻ em, người lớn tuổi thì phải dùng buồng
đệm, hay sử dụng máy phun khí (ví dụ Salbutamol 2,5 - 5mg/lần). Tiếp theo nới lỏng quần áo và
ngồi yên trong một giờ và theo dõi xem có dễ thở hơn không? Có giảm khò khè? Có
giảm ho? Có bớt nặng ngực không?
- 20 phút sau, nếu vẫn không
giảm thì lặp lại lần 2 (2 nhát/lần).
- 20 phút vẫn không giảm thì
xử trí như cơn hen phế quản nặng.
Nếu cơn hen phế quản nặng
(các triệu chứng không giảm hoặc nặng hơn sau khi hít thuốc giãn phế quản, khó
thở cả khi nghỉ ngơi, không thể nói hết câu): gọi điện ngay cho bác sĩ (BS)
hoặc đi đến bệnh viện, trong khi đó vẫn tiếp tục xịt 2 liều thuốc giãn phế quản
và uống 1 liều thuốc corticoid.
Nếu cơn hen phế quản là rất
nặng (tím môi, lú lẫn, tháo mồ hôi, không thể đứng, không thể nói): gọi ngay
cấp cứu, uống ngay corticoid + xịt 2 liều thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh.
Điều quan trọng nhất mà BN
cần nhớ là phải mang theo thuốc cắt cơn dạng ống hít bên mình mọi lúc mọi nơi
dù bệnh hen đã được kiểm soát hoàn toàn hay chưa để tránh những sự cố đáng tiếc
có thể xảy ra. Tuy nhiên, BN tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc cắt cơn. Trong
trường hợp BN có cơn hen phế quản nhiều lần trong một tuần có nghĩa là bệnh hen
chưa được kiểm soát, khi đó nên đến bác sĩ chuyên khoa để được khám, tư vấn và
chỉnh liều thuốc điều trị duy trì phù hợp.
ThS. BS. NGUYỄN THANH VÂN
TUYÊN
Theo tổ chức phòng chống hen
toàn cầu (GINA) bệnh hen hoàn toàn có thể kiểm soát được và khi hen được kiểm
soát sẽ hạn chế tối đa những cơn hen phế quản. Cách xử trí hay nhất đối với cơn
hen phế quản là không để cơn hen phế quản xảy ra. Muốn như vậy, BN cần tránh
các yếu tố khởi phát cơn hen, sử dụng thuốc điều trị duy trì theo đúng hướng
dẫn của BS chuyên khoa hô hấp, chủng ngừa cúm mỗi năm một lần, và tái khám định
kỳ theo chỉ định. Kiểm soát hen hiệu quả sẽ giúp BN sinh hoạt, học tập và làm
việc bình thường như bao người khỏe mạnh khác.
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét