The thoracic outlet là khoảng trống nằm giữa xương lồng ngực và xương đòn gánh, từ lỗ này giây thần kinh, động mạch, tĩnh mạch hợp thành bó từ Cổ chui qua lỗ này xuống tay điều khiển mọi hoạt động của tay. Khi bó rễ thần kinh này bị đè ép làm cản trở sự lưu hành của máu làm cho đau vai, đau tay; đè lên dây thần kinh làm cho tê tay, buốt tay, mỏi nhức vai, tay.
Lỗ hở thứ nhất ở phía trên xương đòn gánh hình tam giác là góc cạnh của 2 bắp thịt scalenus anticus, scalenus medius và cạnh phía trên của xương sườn số 1, rễ thần kinh thường bị đè ép tại lỗ tam giác này.
Lỗ hở thứ hai tại khe giữa xương sườn số 1 và xương đòn gánh, chui qua khe này là động mạch và tĩnh mạch subclavian và rễ thần kinh cánh tay ( brachial nerves ). Tại đây cả động mạch, tĩnh mạch và giây thần kinh bị đè ép, nhưng tỷ lệ giây thần kinh bị nhiều hơn.
Lỗ thứ ba ở tại phía dưới cơ ngực pectoralis minor ngay dưới nách This area, if compressed, may result in axillary-subclavian symptoms.
Triệu chứng:
Triệu chứng của Hiện tượng chèn ép Mạch Máu và giây Thần Kinh Cổ
( Thoracic outlet syndrome )gồm 2 loại:
1) loại ảnh hưởng do dây(rễ) thần kinh.
2) loại ảnh hưởng mạch máu (động mạch lẫn tĩnh mạch).
- Loại ảnh hưởng do dây(rễ) thần kinh gồm có 2 loại, loại trực cảm ( sensor) và loại trực tác ( motor). Cảm giác đau do dây (rễ) thần kinh trực cảm (sensor) gồm đau nhói, tê buốt, đau như kim châm. Cảm giác đau do dây(rễ) thần kinh trực tác (motor) thường cảm thấy yếu, mỏi rã rượi. Đường đau thường đau theo đường dây(rễ) thần kinh từ cổ chạy xuống tay (dermatomal pattern).
- Loại ảnh hưởng do mạch máu, nếu bị nghẽn động mạch thì tay, cánh tay bị lạnh, tê buốt. Nếu bị tắc nghẽn tĩnh mạch tay, cánh tay thường bị sưng.
Nếu phần nhánh dây (rễ) thần kinh phía trên (upper brachial plexus) C5-C7 thì cái đau chạy dài từ sau Gáy xuống bả vai rồi chạy ra phía ngoài của tay, tay, xuống ngón cái và ngón tay trỏ.
Nếu phần nhánh dây (rễ) thần kinh phía dưới (lower brachial plexus) C8-T1 thì cái đau chạy dài từ sau cổ xuống bả vai, vai, nách, phía trong cánh tay, xuống phía ngón tay út.
Cảm giác tê buốt thường về đêm và đau phía trong cánh tay xuống tới ngón tay. Đàn bà thường bị nhiều hơn đàn ông với tỉ lệ 3/1.
Chẩn bệnh:
Chẩn bệnh triệu chứng của hiện tượng đè ép Mạch Máu và giây Thần Kinh Cổ (Thoracic outlet syndrome) thường dựa trên y chứng (lâm sàng) hơn là những thử nghiệm quang tuyến X đôi khi cho thấy nếu xương có những bất bình thường về di truyền, về gẫy xương. Các thử nghiệm về Y Chứng(lâm sàng) gồm:
- Thử mạch máu và giây thần kinh có bị đè ép: Thử nghiệm này gọi là Adson maneuver, người bệnh hít thở đầy ngực, nín thở rồi ngửa đấu tối đa về sau và quay đầu tối đa về bên thử nghiệm (thí dụ bên trái) mục đích la kéo căng bắp thịt scalenus anticus để xem bắp thịt có đè lên bó giây thân kinh và mạch máu tai khe hở tam giác scalenus. Hít thở dầy ngực mục đích đưa xương sườn lên cao, thu nhỏ khu tam giác này lại. Đồng thời bác sĩ bắt mạch tại cổ tay bệnh. Nếu động mạch bị yếu hoặc bị mất là dương tính, bó giây thần kinh bị đè ép.
Thử xương đòn gánh đè ép xương sườn ( Costoclavicular maneuver ): Người bệnh đứng theo tư thế nghiêm trong quân đội, hai tay thăng sát vào đùi, vai ép xuống, bác sĩ bắt mạch ở cổ tay bệnh nhân. Với động tác này, xương đòn gánh ép xuống đè vào xương sườn sẽ đè ép vào giây thần kinh và mạch máu chạy qua giữa hai đốt xương. Kết quả dương tính khi người bệnh thấy tê tay, mạch máu giảm hoặc mất nhịp đập.
Dang tay ra sau (hyper abduction maneuve): Bác sĩ bắt mạch bệnh nhân rồi cầm tay bệnh nhân từ từ quay vòng từ trước ra sau đồng thời theo dõi mạch nhịp đập ở tay. Thử nghiệm này có hai giả thuyết cần chú ý (1) khi tay quay từ 0 độ và 90 độ vai dạng ra sau đầu xương bả vai ( coracoid processde) đè vào mạch máu và dây thần kinh, (2) xương bả vai đè sát vào xương sườn làm cho khoảng trống giây thần kinh đi qua bị nhỏ lại, mạch máu và thần kinh bị đè ép làm cho tê, mất nhịp đập.
Phương thức chữa trị
- Nếu nhóm bắp thịt Scalenus đè lên bó giây thần kinh và mạch máu có thể tạo ra những điểm phát đau tại bả vai, cánh tay, bàn tay theo đường dây (rễ) thần kinh Dermatome C5- C6, C8-T1, hình bên, sự chữa trị có thể do xương C2, C3 xoay trật keo căng bắp thịt scalenus đè ép vào dây thần kinh và mạch máu.
- Hoặc có thể kéo giãn đẻ giảm áp lực của xương đòn gánh đè lên bắp thịt scalenus bằng cách: bàn tay bệnh nhân phía bên đau để lên đầu chỗ thái dương,đưa bả vai cao hơn và về trước rồi đẩy đầu sang bên, trong lúc đó đầu cố ghì lại, giữ nguyên vị độ vài phút sẽ thấy bớt.
- Các phương thức chữa trị có thể gồm Vật lý trị liệu, thể dục co giãn ( stretching of the muscles ) và dùng dược tinh như Anticoagulants: Heparin (Hep-Lock), Acetaminophen and codeine (Tylenol #3)
- Phòng ngừa: Người bệnh nên tránh làm việc và sinh hoạt đúng tư thế hợp lý tránh để tình trạng bệnh nặng lên (HTCAC tư vấn), tránh làm liên tục cùng một động tác, làm với tay cao hơn tầm đầu, tập thể dục đầu và co giãn nhẹ nhàng, đều đặn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét